پلتفرم گنجه چگونه متولد شد
گنجه به عنوان یک پروژه هنري با تمرکز بر سوزندوزی بلوچی در اواخر سال ۱۳۹۹ آغاز شد. اگر چه هدف این پروژه تولید آثار هنری با استفاده از دوخت‌های بلوچی و در همکاری با سوزندوزان بلوچ بود، به دلیل چالش‌هایی که در طول این پروژه آشکار شد، این پروژه از یک پروژه هنری به یک پروژه پژوهشی هنری تبدیل شد.
خالق پروژه گنجه آسیه دهقانی طراح و هنرمند هنرهای تجسمی است که در آثار خود با باز تعریف و استفاده خلاقانه از نقوش هندسی ایرانی به بیانی دست یافته است که تجلی آن، خلق آثاری در صورت‌های هنری متفاوت بوده است و اتفاقا دلیل علاقه و کنجکاوی اوليه او به سوزندوزی بلوچ نیز همین هندسی بودن نقوش سوزندوزی بلوچ بود که وجه تمایز آن از سوزندوزی‌های اقوام دیگر است. او برای طراحی آثاری مدرن که قابل دوختن با سوزندوزی بلوچ باشد، نیاز بود که ابتدا فهم و درک عمیقی از نقش‌ها و روش‌های دوخت بلوچی بدست آورد و این موجب شد که طراح با چالش‌های زیادی مواجه شود. مواجه با این چالش‌ها و جستجو برای فایق آمدن بر آنها، منجر به جمع‌آوری اطلاعاتی شد که یا قبلا وجود نداشت و یا بسیار پراکنده بود. از آنجایی که اتفاقا یکی از همین چالش‌ها کمبود منابع معتبر مکتوب درباره سوزندوزی بلوچ بود، ایده مستندسازی، آرشیو کردن، و ارايه این پژوهش‌ها در قالب یک پلتفرم آنلاین در طول مسیر در ذهن طراح شکل گرفت و اینچنین بود که پلتفرم گنجه به وجود آمد. اما با توجه به گستره هنر سوزندوزی از منظر پژوهشی، گردآوری تمامی داده‌ها در قالب پروژه گنجه و تنها شخص طراح امکان پذیر نبود. از این رو بخشی در این بستر آنلاین برای مشارکت پژوهشگران، متخصصان، سوزندوزان و همه علاقمندان پیش بینی شد که نظرات و اطلاعات مرتبط با سوزن دوزی بلوچ را به اشتراک بگذارند. بر این اساس، این بستر آنلاین می تواند آغاز پروژه گنجه باشد.
فلسفه پلتفرم گنجه
۱
رویکرد پژوهشی درپلتفرم گنجه یک رویکرد فراگیر وچند صدایی‌ست .به این معنا که گنجه به این واقف است که اولا در حال حاضر خوشبختانه هنوز یک روایت غالب از سوزندوزی بلوچی وجود ندارد و دوم این که پلتفرم گنجه به دنبال پیداکردن و یا ساختن یک روایت غالب نیست. در گنجه ما تنها و تنها به دنبال جمع آوری و مستند سازی هر چه بیشترخرده روایت‌ها و صداهای مختلف درباره این هنر سنتی هستیم و به همین دلیل نیز گنجه خود را یک پلتفرم مشارکتی می داند.
۲
پلتفرم گنجه معتقد است که برای فهم هنرهای سنتی اقوام مختلف و محافظت و پیشبرد آن ها نیاز به فهمی همه جانبه از یک قوم وجود دارد و تنها دانستن دوخت ها کفایت نخواهد کرد. بنابراین این پلتفرم سعی خواهد کرد که به ابعاد دیگر زندگی مردمان این منطقه مانند اقلیم، فرهنگ و آداب و رسوم مردم در سیستان و بلوچستان نیز بپردازد و کوشش ما معرفی این صنایع دستی در بستر آن می‌باشد.
گنجه در پاسخ به کدام
چالش‌ها متولد شد
گنجه در مواجه با چالش های زیر متولد شد.
۱. کمبود منابع مکتوب، ناکامل و پراکنده بودن منابع موجود در مورد سوزندوزی بلوچ
۲. عدم دسترسی به اصل لباس‌های سوزندوزی شده و یا سایر رودوزی‌ها از شهرهای دورتر به استان سیستان و بلوچستان مانند تهران و کیفیت نامطلوب تصاویر آنلاین و چاپ شده از اصل لباس‌ها
۳. فقدان اطلاعات درباره سوزندوزان در استان سیستان و بلوچستان و دشواری دسترسی به آنها از استان‌های دیگر مانند تهران
۴. دشواری‌های همکاری با زنان سوزندوز استان سیستان و بلوچستان به دلیل عدم اطلاع از فرهنگ و زندگی آن ها
چالش اول و دوم درمورد کمبود منابع تصویری و نوشتاری درباره سوزندوزی بلوچی موجب گردید که من در جایگاه که پژوهشگر اطلاعات موجود را از طریق منابع محدود چاپی، مطالعات میدانی و همچنین شرکت در کلاسهای آموزشی، دوخت‌هایی که مورد نظرم برای کار عملی را گردآوری کنم
چالش سوم موجب ایجاد شبکه‌ای از ارتباطات و بوجود آمدن لیست بلندی از گروه‌ها و افرادی شد، که به طرق گوناگون به این هنر ارتباط داشتند، از سوزندوزان گرفته تا کسانی که در زمینه آموزش و یا حتی فروش ابزار و محصولات سوزندوزی فعال هستند.
چالش چهارم وجه دیگری از پژوهش را بر من آشکار کرد و آن نیاز به مطالعه در مورد تاریخ و فرهنگ استان سیستان و بلوچستان و از طرف دیگر مشکلات و دشواری‌هایی که آنها در زندگی روزمره با آن روبرو هستند، بود. آگاهی و درک کلی از شرایط زندگی سوزندوزان اولا موجب آگاهی از خلق و خو و ویژگی‌های آنها می شد و دوما موجب درک، احترام و صبر بیشتر در مقام سفارش دهنده به سوزندوزان و در بعضی موارد موجب برنامه‌ریزی متفاوت برای پیشبرد یک پروژه سوزندوزی می‌شد.
محتوای پلتفرم گنجه چیست
پلتفرم گنجه از ۴ بخش گنجه، سوزندوزی، مشارکت و شاپ تشکیل شده است. در طراحی وبسایت گنجه فضایی ایجاد شده است که علاوه بر اطلاعات متنی، مخاطب به دنیای تصویری سوزندوزی نیز قدم بگذارد. استفاده از سیستم نقش‌سازی بر اساس صفحه شطرنجی، بازی با اندازه نقش، استفاده جسورانه از رنگ و کنار هم قراردادن رنگ های خالص، مواردی هستند که از دنیای غنی تصویری سوزندوزی بلوچ الهام گرفته شده و در وبسایت در یک فضای اینتراکتیو اجرا شده است. از این جهت تجربه زیبایی‌شناسانه وبسایت نیز جزو محتوای اصلی این پلتفرم محسوب مي‌شود.
۱. درباره گنجه
که شامل بخش حاضر می‌باشد، توضیحاتی در مورد چرایی و چگونگی این پلتفرم است.
۲. سوزندوزی
در بخش سوزندوزی که در واقع بخش اصلی وبسایت محسوب می‌شود، سعی شده به سوزندوزی از زوایای مختلف پرداخته شود. سوزندوزی شامل بخش‌های خاستگاه(سیستان و بلوچستان)، تکنیک، سوزندوزان، بازاریابی و فروش، آرشیو تصویری، منابع و مآخذ و مقالات می باشد. لازم به ذکر است که با گسترش پروژه گنجه، بخش‌های موجود تکمیل شده و بخش‌های بیشتری به آن اضافه خواهد شد. خاستگاه درمورد استان سیستان و بلوچستان است و از سه وجه جغرافیا، تاریخ و فرهنگ به آن پرداخته شده است. تکنیک که خود تقسیم به دوخت، نقش، رنگ و ابزار می‌شود، با دسته بندی دوخت‌ها و نقوش، سعی می کند که اطلاعات پراکنده‌‌ی مکتوب و غیرمکتوب را یکجا و در نظمی نو ارايه کند و با این روش به بخش‌هایی که به مطالعات بیشتری دارند نیاز دارند، نوربتاباند. بخش سوزندوزان با در مرکز توجه قرادادن تولیدکنندگان این صنایع دستی، به آگاهی بخشی در مورد، زندگی به مشکلات و مصایب آنها می‌پردازد و هدف آن بهبود شرایط کار سوزندوزان می‌باشد. در این بخش برای اولین بار فهرستی از نام سوزندوزان و گروه‌هایی که مشغول به کار سوزندوزی در استان و خارج استان که تا به امروز جمع آوری شده، ارائه می کند. این فهرست نیز مانند بخش‌های دیگر وبسایت، در طول زمان و با همکاری مخاطبان وبسایت تکمیل خواهد شد. آرشیو تصویری از بخش‌های مهم دیگر این پلتفرم می‌باشد که کوشش می‌کند تصاویری با کیفیت و با جزییات از لباس‌ها و رودوزی‌های این استان ارايه کند. هدف پلتفرم گنجه در بازاریابی و فروش پرداختن به اهمیت فعالیت‌های بازاریابی به منظور فروش هر چه بیشتر این محصولات، است. در بخش منابع و مآخذ فهرستی از منابع مکتوب وغیرمکتوب در مورد سوزندوزی معرفی می‌شود.
۳. مشارکت
در بخش مشارکت از همه کسانی که در زمینه‌های مختلف سوزندوزی بلوچی صاحب نظر هستند، دعوت می شود که از طریق این بخش به غنی‌تر شدن این پلتفرم کمک کنند. در این بخش که ساختاری فرم مانند دارد، افراد می توانند اطلاعات متني و تصویری خود را به اشتراک بگذارند. برای سهولت این فرایند، نیازی به داشتن آدرس ایمیل نیست و افراد می توانند با شماره تلفن اطلاعات خود را درسایت بارگذاری کنند.
۴. فروشگاه
شاپ گنجه فضای آنلاینی برای فروش آثار سوزندوزی می‌باشد. در شاپ گنجه هم محصولات برند گنجه و هم محصولات سایر سوزندوزان و طراحان به فروش خواهد رسید. تمرکز بیشتر این شاپ ساختن بازار فروش برای این محصولات در بازارهای خارج از ایران می‌باشد.